Có một bí mật mà có thể bạn chưa biết: bạn không cần kỹ năng lập trình nâng cao để viết những đoạn mã cơ bản, và việc học cách làm điều này có thể tạo ra sự khác biệt lớn trong cách bạn tương tác với máy tính. Bất kỳ ai cũng có thể thực hiện, ngay cả khi bạn không có kinh nghiệm lập trình từ trước. Học cách viết các script đơn giản bằng những ngôn ngữ như Python hoặc Bash có thể giúp bạn tiết kiệm rất nhiều thời gian trong mọi việc, từ việc sắp xếp file, chỉnh sửa tài liệu văn bản cho đến vô vàn tác vụ khác. Dưới đây là những lý do cụ thể.
1. Script cơ bản giúp tự động hóa các công việc lặp đi lặp lại
Chấm dứt sự tẻ nhạt của các tác vụ thủ công
Có những tác vụ mà một số người dùng lặp đi lặp lại gần như hàng ngày, chúng cần thiết nhưng lại tiêu tốn rất nhiều thời gian. Sao lưu dữ liệu là một ví dụ điển hình. Bạn hoàn toàn có thể viết một script cơ bản để thực hiện việc sao lưu này thay cho mình. Hoặc, giả sử bạn đang theo dõi số lượng tồn kho của một sản phẩm nào đó (ví dụ như Nintendo Switch 2). Bạn có thể viết một script kiểm tra trang web và sau đó thông báo cho bạn nếu có bất kỳ sự thay đổi nào. Thật tiện lợi phải không?
Mã Python sắp xếp và tổ chức file theo ngày
Hãy đi xa hơn một chút. Nếu bạn là một nhiếp ảnh gia thường xuyên tải lên số lượng lớn ảnh mỗi ngày, bạn có thể viết một script tự động đổi tên các file dựa trên ngày chúng được tải lên, thậm chí có thể gắn thẻ (tag) cho các bức ảnh để bạn dễ dàng tìm kiếm chúng sau này. Việc tự động hóa các tác vụ lặp lại này không chỉ giúp tiết kiệm thời gian mà còn giảm thiểu đáng kể lỗi do con người gây ra.
2. Nâng cao hiểu biết về máy tính của bạn
Khắc phục sự cố dễ dàng hơn
Bạn có thể không cần kỹ năng lập trình nâng cao để viết script, nhưng khi bạn học cách sử dụng các ngôn ngữ lập trình hiệu quả hơn, bạn sẽ hiểu rõ hơn về những gì đang diễn ra bên trong máy tính. Bạn sẽ cần cấp quyền phù hợp cho script để nó hoạt động khi muốn tổ chức dữ liệu, và qua đó, bạn cũng sẽ tìm hiểu về cấu trúc file và các lớp khác nhau trong ổ đĩa máy tính của mình. Các tác vụ khác có thể yêu cầu bạn giám sát việc sử dụng tài nguyên hệ thống, như mức độ tiêu thụ CPU của một ứng dụng cụ thể.
Màn hình lỗi hiển thị trong Parallels Desktop trên ChromeOS
Khi bạn tìm hiểu tất cả các yếu tố cấu thành hệ điều hành, bạn sẽ tự nhiên có được sự hiểu biết sâu sắc hơn về những gì đang xảy ra. Khi các vấn đề phát sinh, các thông báo lỗi sẽ trở nên dễ hiểu hơn rất nhiều. Bạn sẽ nhận ra các bản ghi (logs) và có thể xác định được nơi và thời điểm có lỗi xảy ra. Bạn cũng sẽ có khả năng nhận biết liệu một chương trình có đang hoạt động bất thường và sử dụng quá nhiều tài nguyên so với mức cần thiết hay không.
3. Cải thiện đáng kể an ninh mạng cá nhân
Nhiều lỗ hổng dựa vào lỗi của con người
Nếu bạn thường xem phim ảnh, bạn có thể nghĩ rằng tin tặc dựa vào vô số kiến thức về mã hóa và kỹ năng kỹ thuật siêu việt để đột nhập vào máy tính của bạn. Trên thực tế, sự thật thường đơn giản hơn rất nhiều: họ chỉ khai thác các điểm yếu trong hệ thống của bạn, như các lỗ hổng bảo mật chưa được vá. Bạn có thể cải thiện bảo mật cho máy tính của mình bằng cách viết một script tự động kiểm tra và tải xuống các bản cập nhật ngay khi chúng có sẵn. Bằng cách loại bỏ yếu tố con người – trí nhớ của chính bạn – khỏi phương trình, bạn khiến mạng gia đình của mình trở nên khó bị đột nhập hơn rất nhiều.
Cài đặt Windows Update trên Windows 11
Và theo cùng một hướng, bạn có thể viết script để xử lý các tác vụ bảo trì hệ thống. Việc dọn dẹp ổ đĩa không còn là mối lo lớn trong kỷ nguyên ổ cứng thể rắn hiện đại, nhưng nếu bạn có một NAS (thiết bị lưu trữ gắn mạng) hoặc phương thức lưu trữ file tương tự, bạn có thể viết script để giám sát các lỗi đọc/ghi và thông báo cho bạn nếu bất kỳ ổ đĩa nào bắt đầu có dấu hiệu hư hỏng.
4. Tự tạo phím tắt và tối ưu hóa quy trình làm việc
Quy trình làm việc chỉ bằng một cú nhấp chuột
Mỗi ngày, chúng ta thực hiện rất nhiều tác vụ thường nhật tốn nhiều thời gian hơn bạn nghĩ. Chắc chắn, việc mở trình duyệt, nền tảng email, v.v., có thể chỉ mất vài giây, nhưng tất cả thời gian đó sẽ cộng dồn lại. Bạn có thể viết một script Python cho phép bạn mở tất cả các ứng dụng cần thiết chỉ bằng một cú nhấp chuột; ví dụ, nó có thể mở Thunderbird, trình duyệt của bạn (và các tab cụ thể), thậm chí chia desktop của bạn thành nhiều cửa sổ. Các phím tắt như vậy có thể tiết kiệm cho bạn một lượng lớn thời gian và về cơ bản là phiên bản script của Tony Stark búng tay vậy.
Ví dụ script tự động mở rộng văn bản khi gõ phím tắt
Bạn cũng có thể viết các phím tắt để tự động điền văn bản. Nếu bạn phải viết các email có định dạng gần như giống nhau nhiều lần mỗi ngày, các phím tắt mở rộng văn bản (text expansion) có thể giúp bạn tiết kiệm rất nhiều thời gian (và có thể cả hội chứng ống cổ tay nữa). Các ứng dụng tiềm năng khác bao gồm tự động điền các biểu mẫu nhập liệu trên trang web và nhiều hơn thế nữa.
Mọi kiến thức đều không bao giờ lãng phí
Học các kỹ năng lập trình cơ bản rất đáng giá, ngay cả khi bạn không nghĩ rằng mình sẽ sử dụng chúng thường xuyên. Bạn có thể tùy chỉnh máy tính của mình tốt hơn để phù hợp với nhu cầu riêng, và ai biết được – bạn có thể khám phá ra một niềm đam mê lập trình mà bạn chưa từng biết đến. Suy cho cùng, viết mã code tự thân nó là một lối thoát sáng tạo, và việc tìm ra cách để làm cho một thứ hoạt động theo ý muốn của bạn rất giống với việc giải một câu đố.
Tham khảo thêm về Python
5 ngôn ngữ lập trình bạn nên biết và cách làm chủ chúng
