Năm 2020, khi tự xây dựng chiếc PC gaming hiện tại của mình, tôi đã lựa chọn bo mạch chủ Asus ROG Strix X570-E. Chắc chắn nó không phải là dòng cao cấp nhất như Crosshair VIII Extreme, nhưng đây vẫn là một lựa chọn đắt tiền, đặc biệt khi trên thị trường có rất nhiều tùy chọn rẻ hơn, bao gồm cả các bo mạch chủ B550 – vốn đã quá đủ cho con chip Ryzen 5900X của tôi. Hồi đó, tôi tin rằng việc chi thêm tiền cho một bo mạch chủ cao cấp sẽ mang lại lợi ích lâu dài. Tuy nhiên, sau 5 năm sử dụng, tôi có thể tự tin khẳng định rằng điều đó không phải lúc nào cũng đúng.
Đúng là ở một vài khía cạnh, nó tốt hơn các lựa chọn giá rẻ. Chẳng hạn, BIOS sạch sẽ và dễ điều hướng; VRM luôn mát mẻ, và tổng thể bo mạch chủ trông rất ấn tượng bên trong case Phanteks P500A của tôi. Nhưng không lâu sau, tôi bắt đầu nhận ra rằng mình hầu như không tận dụng được các tính năng “cao cấp” mà tôi đã phải trả tiền. Thực tế, một số điểm bán hàng hấp dẫn lại hóa ra chỉ là những lời quảng cáo hào nhoáng hơn là lợi thế thực tế. Nếu có thể quay ngược thời gian, tôi sẽ sẵn lòng tiết kiệm thêm 100 USD và chọn một bo mạch chủ chỉ tập trung vào những tính năng thiết yếu.
3 Lý do mainboard cao cấp không thực sự cần thiết cho đa số người dùng
1. Các làn PCIe dư thừa không được tận dụng hết
Thời điểm tôi mua bo mạch chủ, chuẩn PCIe 4.0 còn tương đối mới, nhưng các nhà sản xuất đã bắt đầu phát hành phần cứng để tận dụng nó. Ví dụ, RTX 3090 là một trong những card đồ họa đầu tiên hỗ trợ PCIe 4.0. Ngoài ra còn có rất nhiều SSD PCIe 4.0 trên thị trường. Tôi muốn đảm bảo bo mạch chủ của mình có đủ làn PCIe 4.0 cho cả GPU và các ổ NVMe. Tuy nhiên, nhìn lại, tôi chưa bao giờ mua chiếc SSD PCIe 4.0 thứ hai nào.
Ngay cả một bo mạch chủ B550 cũng đã đủ nếu tôi chỉ có ý định cài đặt một GPU và một SSD PCIe 4.0. Cuối cùng, tôi đã chi nhiều tiền hơn cho các làn phụ mà tôi chưa bao giờ sử dụng trong suốt 5 năm. Tôi đã học được một bài học đắt giá: trừ khi bạn đang chạy nhiều ổ lưu trữ, bạn không cần phải quá lo lắng về số lượng làn PCIe. Vì vậy, nếu bạn đang tìm kiếm một bo mạch chủ AM5 mới cho CPU Zen 4 hoặc Zen 5, hãy đảm bảo bạn không chi tiêu quá mức cho một bo mạch chủ X870E trừ khi bạn thực sự cần các làn PCIe 5.0 bổ sung. Một bo mạch chủ B650E cũ hơn sẽ hoàn toàn ổn nếu tất cả những gì bạn muốn là tốc độ PCIe 5.0 cho GPU và ổ NVMe chính.
2. VRM quá mạnh là không cần thiết cho hầu hết người dùng
Các nhà sản xuất thường rất nhanh chóng khoe khoang về việc VRM trên các bo mạch chủ cao cấp của họ “khủng” đến mức nào. Mặc dù điều đó có thể đúng, nhưng người dùng phổ thông sẽ không thấy nó mang lại nhiều lợi ích. Mọi người hiện không còn ép xung CPU nhiều như cách đây một thập kỷ. Sau cùng, hầu hết các CPU hiện đại đã có nhiệt độ khá cao khi hoạt động bình thường và ít có không gian để ép xung thêm. Tuy nhiên, tôi vẫn nghĩ rằng VRM “quá khổ” sẽ hữu ích nếu tôi quyết định sử dụng tính năng Precision Boost Overdrive của AMD, nhưng tôi nhanh chóng nhận ra điều đó không đủ để đẩy bo mạch chủ đến gần giới hạn của nó.
Ngày nay, tôi thà giảm điện áp (undervolt) cho CPU để giảm nhiệt độ, đạt hiệu suất duy trì tốt hơn và giảm mức tiêu thụ điện năng. Nhưng vấn đề là, undervolting đặt ít áp lực hơn lên VRM, khiến tất cả các pha điện bổ sung đó trở nên gần như vô nghĩa. Bạn không cần phải băn khoăn ngay cả khi bạn có một bo mạch chủ B550, B650 hoặc B850 tầm trung. Trừ khi bạn thực sự nghiêm túc với việc ép xung thủ công, bạn sẽ không thấy bất kỳ lợi ích thực tế nào từ việc sở hữu một bo mạch chủ cao cấp được thiết kế để xử lý nhiều hơn những gì hầu hết người dùng cần.
3. Không sử dụng âm thanh tích hợp cao cấp
Một trong nhiều điểm bán hàng của các bo mạch chủ đắt tiền là tính năng âm thanh tích hợp “cao cấp” của chúng. Chẳng hạn, chiếc Strix X570-E của tôi được trang bị codec SupremeFX S1220A với hai bộ khuếếch đại thuật toán (op-amps) cho hiệu suất âm thanh vượt trội. Vào thời điểm đó, tôi cho rằng mình sẽ có được âm thanh sạch hơn và dải động tốt hơn bất kể tôi sử dụng tai nghe hay loa nào. Tôi không biết rằng mình cần phải sử dụng các cổng âm thanh trên bo mạch chủ để thực sự hưởng lợi từ codec âm thanh tích hợp, vốn cũng đi kèm với một số hạn chế nhất định.
Cổng cắm tai nghe và microphone trên bo mạch chủ Asus ROG Strix X570-E Gaming, minh họa tính năng âm thanh tích hợp cao cấp.
Kể từ khi tôi xây dựng chiếc PC này, tôi chỉ sử dụng tai nghe gaming không dây và loa USB, những thiết bị này hoàn toàn bỏ qua âm thanh tích hợp trên bo mạch chủ. Tất cả chúng đều có DAC (bộ chuyển đổi kỹ thuật số sang analog) và bộ khuếch đại riêng, vì vậy chúng không cần phải dựa vào phần cứng âm thanh của bo mạch chủ. Nhìn lại, tôi đã có thể chọn một bo mạch chủ rẻ hơn sử dụng codec Realtek cơ bản và không nhận thấy bất kỳ sự khác biệt nào về chất lượng âm thanh. Âm thanh tích hợp cao cấp dành cho những người yêu âm thanh (audiophile) sử dụng tai nghe hoặc loa analog cao cấp cắm trực tiếp vào jack 3.5mm, nhưng đó không phải là tôi.
Đúc kết kinh nghiệm: Hầu hết người dùng PC không cần bo mạch chủ cao cấp
Sau 5 năm sử dụng một bo mạch chủ cao cấp, tôi đã học được bài học đắt giá rằng chỉ vì một thứ trông hào nhoáng và được tích hợp nhiều tính năng quảng cáo không có nghĩa là nó đáng để chi thêm tiền. Tôi sẽ hài lòng không kém với một bo mạch chủ X570 hoặc thậm chí B550 với giá cả phải chăng hơn. Chắc chắn, nó có thể thiếu đi các chi tiết RGB thẩm mỹ mà chiếc Strix X570-E có, nhưng tôi đã có thể dùng thêm 100 USD đó để mua RAM nhanh hơn với độ trễ thấp hơn hoặc một bộ tản nhiệt AIO CPU cao cấp. Tôi chắc rằng nhiều bạn cũng có thể đồng cảm với điều này. Nhưng nếu bạn chỉ xây dựng một PC để chơi game hoặc làm việc năng suất, rất có thể bạn sẽ không bao giờ sử dụng hầu hết các tính năng khiến chi phí của các bo mạch chủ cao cấp tăng lên.
